صرافی ارز دیجیتال چیست؟
صرافی ارز دیجیتال مکانی است که در آن می توان ارز دیجیتال خرید و فروش کرد و به معامله ارزهای دیجیتال پرداخت. صرافی ها یک پلتفرم آنلاین است که رایج ترین روش برای خرید و فروش بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال به حساب می آیند.
در صرافی ها شما می توانید ارزهای دیجیتال را به صورت جفت ارز معامله و مبادله کنید به عنوان مثال شما می توانید جفت ارز بیت کوین/ اتریوم (BTC/ETH) را با یکدیگر معامله کنید. خرید و فروش ارزهای دیجیتال به صورت این جفت ارزها امکان پذیر است. در واقع این اکسچنج ها یک بازار آنلاین برای کل شبکه ارزهای دیجیتال هستند.
اکسچنج (Exchange) در زبان انگلیسی به معنای مبادله و معامله و همچنین صرافی می باشد و به همین دلیل با ورود ارزهای دیجیتال به ایران ابتدا به صرافی ارز دیجیتال در ایران اکسچنج می گفتند و تا مدت ها با این نام شناخته می شد. کم کم با جا افتادن کلمه صرافی استفاده از این لغت نیز بیشتر شد و در حال حاضر اکثرا با نام صرافی ارز دیجیتال آنها را می شناسند.
ویژگی های صرافی ارز دیجیتال
صرافی ها ویژگی های زیادی را برای معامله کنندگان ارز دیجیتال ارائه می دهند. برای استفاده از خدمات این پلتفرم های آنلاین شما ابتدا باید در آنها ثبت نام کنید. صرافی ارز دیجیتال برای کسانی که در این پلتفرم ها ثبت نام و احراز هویت (2FA) می کنند قابلیت های زیادی را فراهم می کنند. یک صرافی می تواند به عنوان کیف پول برای دارایی های ارز دیجیتال عمل کنند. هر صرافی کیف پول خود را دارد که با ثبت نام در آنها کیف پول حساب شما ساخته می شود. البته امنیت کیف پول این اکسچنج ها همگی بالا نیست و قرار دادن دارایی در صرافی خیلی امنیت بالایی ندارد.
ویژگی اصلی و مهمی که صرافی ها ارائه می دهند خرید و فروش ارز دیجیتال است. شما همچنین می توانید از این پلتفرم ها برای ترید یا معامله استفاده کنید. می توانید در صرافی سفارش خرید (sell or buy order) یا حد ضرر (stop loss) انتخاب کنید و با انتخاب آنها صرافی به طور خودکار ارز شما را خرید یا فروش می کند.
می توان گفت صرافی های ارز دیجیتال اندکی شبیه به کارگزاری های بازار سنتی می باشند اما تفاوت های زیادی دارند. این صرافی ها ابتدا امکاناتی نظیر خرید و فروش ارز دیجیتال را برای معامله کنندگان تامین می کردند اما با گسترش این حوزه در حال حاضر صرافی های بزرگ قابلیت های زیادی را برای تریدرهای ارز دیجیتال فراهم کرده اند. ویژگی هایی نظیر معاملات مارجین و فرابورس(OTC) و قراردادهای آتی نیز برای در صرافی های بزرگ این حوزه وجود دارد.
معاملات مارجین یکی از انواع معاملات است که در آن با مقدار بسیار زیادی پول قرض گرفته شده از فرد دیگر بر اساس پولی که قبلا داشتید معامله انجام می‌شود.
فرابورس (OTC) معامله ای است که بین ماینر ها یا سرمایه گذاران اولیه کریپتو محبوب شده است و مستقیما بین افراد علاقه مند صورت می گیرد و این معامله بدون نظارت صرافی ها انجام می شود. دفاتر OTC برای افرادی که مایل به فروش مقادیر زیادی کوین بدون متوصل شدن به صرافی می باشند محبوب است.
قراردادهای آتی بیت کوین و ارزهای دیجیتال بدین صورت است که شما اقدام به خرید دارایی با قیمت آینده آن می کنید و سپس در زمانی که تعیین کرده اید پول خود را واریز می کنید و کوین خود را دریافت می کنید.
درآمد این صرافی ها از مقدار کارمزدی که بابت خدمات ارائه می دهند تامین می شود. در واقع برای هر کاری در صرافی شما باید کارمزد آن کار را پرداخت کنید.
البته باید به این موضوع اشاره کرد که هر صرافی در این حوزه با توجه به کاربران خود ویژگی های خاصی را ارائه می دهند که با یکدیگر متفاوت می باشند.
منظور از صرافی متمرکز چیست؟
در امور مالی متمرکز بودن به معنی اعتماد شما به کسی یا جایی برای رسیدگی به پول شما است.
در گذشته، کلمه متمرکز به همه سازمان هایی گفته می‌شد که امور مالی را مدیریت کردند. متمرکز بودن به این معنی است که یک واسطه معتبر برای رسیدگی به هر دارایی استفاده شده در معاملات، وجود داشته باشد. به عنوان مثال، در یک بانک، یک مشتری پول خود را به بانک میدهد تا آن را برایش نگهداری کند. بنابراین بانک کنترل کامل پول مشتری را در اختیار دارد و برای ارائه این خدمات از کاربر هزینه ای را دریافت می کند. در بسیاری از موارد، اعتماد به واسطه بسیار امن تر از این است که یک فرد خودش راهی برای مدیریت پول خود پیدا کند. بانک ها دارای تدابیر امنیتی بالایی هستند و یک تیم برای نظارت بر پول مشتریان دارند.
صرافی متمرکز ارز دیجیتال نیز به همین نحو عمل می کنند.. یک کاربر می تواند پول خود را در یک اکسچنج ذخیره کند. ارز او در اختیار اکسچنج است و اعتماد به یک واسطه برای مشتریان، امکان بازیابی رمز عبور گمشده یا ۲FA را به راحتی محیا میکند. زیرا این مشتری دسترسی به حساب خود را به طور کامل به این اکسچنج واسطه داده است. قرار دادن پول در اکسچنج، امکان کنترل ۱۰۰٪ پول را از مشتری می‌گیرد. داستان‌های بسیاری از سرمایه گذارانی وجود دارد که به دلیل گم کردن کلید های خصوصی خود، صدها هزار دلار پول خود را از دست داده‌اند. اگر پول آنها در یک اکسچنج متمرکز بود، آنها نگران این موضوع نبودند و به راحتی با نشان دادن گذرنامه یا تأیید کارت شناسایی بازیابی پول‌هایشان ممکن بود. البته زیاد شنیده می شود که صرافی های این حوزه هک شده اند و سرمایه زیادی از صرافی ها به سرقت رفته است و ۱۰۰ درصد نمی توان به آنها اعتماد داشت.
تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز در چیست؟
علاوه بر صرافی متمرکز، صرافی غیرمتمرکز هم در این حوزه وجود دارد. همانطور که در بالا ذکر شد صرافی ارز دیجیتال به صورت متمرکز می باشد و سازمان واسطه ای بر روی آن کنترل دارد و این شرکت هر زمان که به دلایل مسایل احراز هویت یا پول شویی ایرادی در حساب شما پیدا کند و یا کشور شما را تحریم کند می تواند حساب شما را مسدود کند و از این لحاظ نگرانی هایی در دارایی های شما در خطر می باشند. اما صرافی های غیرمتمرکز با این ایده که دارایی های دیجیتال خود غیرمتمرکز می باشند وارد این سیستم شدند.
به عبارت ساده، یک صرافی غیر متمرکز ارزهای دیجیتال (DEX) با ایجاد یک محیط بدون اعتماد و بسیار هوشمند، واسطه را از بین می برد. در صرافی غیرمتمرکز معاملات از طریق قراردادهای هوشمند صورت می‌گیرد تا پول از دست واسطه‌ای عبور نکند. همچنین صرافی غیرمتمرکز کنترلی بر روی سرمایه شما ندارد. این نوع صرافی یک سیستم همتا به همتا است. البته DEX هنوز هم در ابتدای راه است و خیلی محبوب نیست و تعداد حجم معاملات در این صرافی ها کم می باشد. با این حال این نوع صرافی ها در نوع خود بسیار جالب و برای کشورهایی که جز تحریم قرار دارند می تواند فرصت خوبی باشند.
خرید یا فروش ارزهای دیجیتال با فیات
در حال حاضر اکثر صرافی ها امکان خرید ارز دیجیتال را با کارت های اعتباری نظیر مستر کارت و ویزا فراهم کرده اند و شما با پرداخت دلار آمریکا یا یورو می توانید ارز دیجیتال خریداری کنید. البته باید به این موضوع اشاره کرد میزان قیمت ارز دیجیتال به هنگام خرید با کارت اعتباری تفاوت زیادی با قیمت آن کوین در بازار دارد.
آیا جفت ارز کریپتو/ فیات در تمام صرافی ها وجود دارد؟ خیر. همه اکسچنج‌ها امکان خرید یا فروش ارزهای دیجیتال جفت ارز کریپتو (کریپتو/کریپتو) مانند تبادل بیت کوین با اتریوم را دارند اما تنها تعدادی از آنها امکان خرید یا فروش ارزهای دیجیتال با فیات (کریپتو/فیات) مانند خرید اتریوم با دلار را فراهم کرده‌اند. اکثر صرافی های برتر این حوزه در حال حاضر از جفت ارزهای کریپتو/فیات پشتیبانی می کنند.
آیا حجم معاملات در صرافی مهم است؟
هرچه حجم معاملات بیشتری در یک صرافی وجود داشته باشد، احتمال نوسانات و دستکاری در بازار کمتر می‌شود.
فرض کنید شخص A میخواهد ۱ بیت کوین خریداری کند و قیمت آن در صرافی ۱۰,۰۰۰ دلار است و حجم مبادلات نیز در اکسچنج زیاد است، بنابراین با احتمال زیاد، با فاصله زمانی کمی پس از گذاشتن سفارش خرید ۱ بیت کوین در اکسچنج، سفارش او ثبت می‌شود و بیت کوین خود را می‌خرد. اما اگر حجم معاملات در اکسچنج کم باشد، ممکن است تنها بخشی از سفارش خرید شخص A با قیمت ۱۰,۰۰۰ دلار یا کمتر از آن ثبت شود (برای مثال ۰/۳ بیت کوین) و شخص A مجبور شود مابقی سفارش خود را (۰/۷ بیت کوین) با قیمت بالاتری خریداری کند. هر چه حجم معاملات صرافی ها بیشتر باشد یعنی کاربران بیشتری در آن صرافی حضور دارند و این نشانه ای از اعتماد کاربران به آن صرافی است و معمولا صرافی ها با توجه به حجم معاملاتی که دارند در سایت هایی نظیر کوین مارکت کپ لیست می شوند.
آیا صرافی ارز دیجیتال امن است؟
هیچ صرافی از خطر هک شدن در امان نیست. در تاریخ ارزهای دیجیتالی هک‌‌های زیادی برای صرافی ها رخ داده است، اما در بسیاری از موارد، اکسچنج‌ها ضرر مشتریان را از جیب پرداخت کرده‌اند. هک برای DEX تقریبا غیرممکن است، اما کاربران ممکن است به دلیل گم کردن کلیدهای خصوصی و یا رمزهایشان پول خود را از دست بدهند. صرافی های متمرکز مشهور درست به اندازه بانک‌ها امن هستند. به عنوان مثال صرافی معتبری نظیر بایننس با وجود هک خود سرمایه کاربران را از صندوق سرمایه ای که پیشتر تامین کرده بود پرداخت کرد.
باز کردن حساب در صرافی ها چگونه است؟
هر صرافی با توجه به اینکه در کدام کشور ایجاد شده است موظف است مقررات خود را با توجه به قوانین آن کشور تعبیه کند. بسیاری از این صرافی ها به دلیل مسایل قانونی کشورهایی که در تحریم آمریکا قرار دارند را جز تحریم های سایت خود قرار می دهند. به عنوان مثال بسیاری از صرافی ها ایران را جز تحریم های خود قرار داده اند.
با این حال هر اکسچنجی در دنیا حداقل به یک مدل تایید هویت برای تأیید اعتبار حساب نیاز دارد. البته می توان از صرافی ها بدون احراز هویت نیز استفاده کرد ولی امکان دسترسی به خدمات آن پلتفرم کم خواهد بود. بسیاری از اکسچنج‌ها به کاربران اجازه میدهد بدون تایید هویت یک حساب کاربری را باز کنند، اما این حساب‌ها دارای محدودیت‌های واریز و برداشت از حساب هستند. تایید هویت پایه به طور کلی نیاز به تصویری از گذرنامه یا کارت شناسایی کاربر دارد و این کار، تایید هویت دو مرحله‌ای یا ۲FA را فعال می کند. ۲FA در واقع احراز هویت دو مرحله ای است که دارای رمز عبور و یا گوگل آتنتیکیتور محرمانه است که هر سی ثانیه دوباره تولید می‌شود و هر بار که یک کاربر وارد حساب کاربری خود می شود، باید آن را وارد کند.
شهروندان ایرانی معمولا در اکثر صرافی ها تحریم می باشند و بهتر است از صرافی های معتبر ایرانی برای خرید و فروش استفاده کنند و یا اگر می توانند با استفاده از پاسپورت خویشاوندان مورد اعتماد خود در کشورهای دیگر در صرافی های خارجی ثبت نام کنند. البته باید مراقب مسائل امنیتی باشند و برای اتصال به چنین حساب هایی حتما از VPN یا VPS استفاده کنند.
صرافی های ارز دیجیتال معتبر
در این حوزه صرافی های زیادی حضور داشتند که به دلیل مسائل مختلف اعتبار خود را از دست داده اند و دیگر همانند رقیب های خود معتبر نمی باشند. به عنوان مثال صرافی MtGox یکی از اولین صرافی ها در این حوزه هک شد و مقدار زیادی بیت کوین از پان به سرقت رفت. این صرافی مجبور شد شرکت خود را به فروش بگذارد تا بتواند هزینه سرمایه گذاران را برگرداند. در این بین صرافی های زیادی وجود داشتند که در حال حاضر نمی توان آنها را جز محبوب ترین ها دانست به عنوان مثال بیترکس یک صرافی آمریکایی است که حساب بسیاری از ایرانی ها را تحریم کرد و دارایی آنها را مسدود کرد. بیتفینکس نیز صرافی واقع در هنگ کنگ است و یکی از پلتفرم های قدیمی این حوزه به حساب می آید. بیتفینکس بارها متهم به دستکاری قیمت بیت کوین شده است و همچنان درگیر مسائل دادگاهی خود در این خصوص می باشد. با این وجود صرافی های زیادی در این حوزه وجود دارند اما چندین صرافی وجود دارند که در این حوزه بسیار شناخته شده و معتبر می باشند و با اقدامات جدید خود اعتبار صرافی سایت را بالا می برند. از صرافی ها معتبر می توان به صرافی های نظیر بایننس، OKEx، هیوبی، کوین بیس و بسیاری دیگر اشاره کرد.
